Community building is een permanent proces van verbinden, versterken en onderhouden. Het is geen project en nooit af! Een tuin is ook niet klaar na het ontwerp en de aanleg, een auto ook niet na de productie en de verkoop. Het is voor een gemeenschap niet anders. Bewoners kunnen, als ze hun collectieve kracht hebben ervaren, veel zelf. Als community builder verzorg je het onderhoud. Daarbij biedt de ruggengraat houvast en helpen onderstaande zeven fundamentele gangmakers je in het doen.

1. In gesprek gaan: bouwen vanuit asset mapping

Iedereen beschikt over ‘assets’; gaven, vaardigheden en passies. Gaven die er van nature zijn, vaardigheden die zijn ontwikkeld en verdiept en passies voor dingen waar je wat bij voelt en energie van krijgt. Door met elkaar in gesprek te gaan ontdek je alles wat in een buurt en buurtgemeenschap aan bouwstenen aanwezig is. Dat is alleen maar zinvol, als je er vervolgens ook wat mee doet. Je wilt mensen bij elkaar brengen, bouwen aan relaties en gaan doen. Een beweging op gang brengen. Anders blijft ABCD beperkt tot AB. Terwijl je streeft naar ‘asset mapping, community based’; naar een fundamenteel andere manier van kijken naar de buurt.

2. Ontmoeten: breng mensen bij elkaar

Ontmoeting leidt tot enthousiasme, energie en gemeenschapszin. Ontmoeting maakt van alles mogelijk; van het een komt het ander. Ontmoeten is wel een werkwoord. Het is een doe-activiteit. Alleen plekken in een buurt hebben of creëren is niet voldoende om betekenisvolle ontmoetingen tot stand te brengen. Het zijn de mensen die een plek betekenis geven. Ontmoetingen mogelijk maken betekent actief werken aan een context waarbinnen mensen het niet alleen prettig vinden om elkaar te zien en met elkaar in gesprek te raken, maar het ook zinvol en vruchtbaar vinden om met elkaar in gesprek te blijven. Zonder vooropgezet ander doel dan de ontmoeting. Een ‘bumping place’. Zo’n plek is altijd nodig. Is deze er niet, dan ontstaat er behoefte aan. Op deze plekken moet je als community builder zijn. Een sterke gemeenschap rust op betekenisvolle en duurzame verbindingen. Die vormen het weefsel van de verandering. Sterk weefsel maakt de groep krachtig. Werk daarom voortdurend aan het bij elkaar brengen van mensen. Niet alleen door het plannen van evenementen en activiteiten waarbij je hoopt dat ze komen, maar door een ruimte te creëren waar mensen graag naartoe komen, waar de gemeenschap graag samen is om momenten en verhalen te delen. Zo kunnen verbindingen ontstaan, kan het weefsel groeien en de verandering krachtiger worden.

3. Zoek een community builder

Zonder community builder geen community building. Zoek er dus een in jouw buurtgemeenschap, organisatie of van buiten de buurt. De rode draad van zijn of haar werk is, naast een context creëren voor betekenisvolle ontmoetingen om relaties en vriendschappen te laten ontstaan of versterken, het werken aan collectief zelfbewustzijn en eigenaarschap. Dan bouw je aan een beweging richting duurzame verandering in een buurt. En aan nieuwe democratische kracht.

4. Bewoners leiden de verandering!

Laten we het benoemen zoals het is: werken vanuit ABCD is radicaal anders denken. Je zegt namelijk niet alleen dat bewoners leidend zijn, maar je wilt die ambitie steeds weer verwezenlijken. Dat is een opgave. Want een buurt en een buurtgemeenschap hebben van alles te bieden en als buurtmaker of -werker kun je assets verbinden en mobiliseren richting nieuwe democratische kracht. Maar er zijn tegenkrachten die, bedoeld of onbedoeld, andere doelen dienen. En woorden gebruiken die bewoners niet versterken, maar claimen en paternaliseren. Daar moet je adequaat mee weten om te gaan. Dat betekent niet dat ze mee mogen denken, dat ze naar een inspraakavond mogen komen, dat professionals, ongevraagd, wensen en behoeften komen inventariseren. Het betekent dat bewoners de verandering leiden!

5. Deel de verhalen

Verhalen zijn het cement en de benen van de gemeenschap. Deel en vier de successen van het samen doen! En bouw regelmatig een Pas op de Plaatsgesprek in. Om samen stil te staan bij wat er gebeurd is. Met verhalen. Studies en onderzoeksdata gebruik je om problemen te kunnen fixen, verhalen om vanuit kracht te kunnen bouwen. Denk na over nog slimmere stappen. En blijf als buurtmaker of -werker de uitdagingen en mogelijkheden benoemen, verbind de gaven, talenten en passies van buurtbewoners en de fysieke, economische en culturele assets in de buurt aan oplossingen. En ga samen aan de oplossingen werken.

6. Ga doen

Volg de energie en werk aan verandering! Sluit daarbij aan bij het ritme en tempo van de buurt. Vertrouw erop dat doen ook zonder plan kan. Van het een komt het ander. Begin te doen wat volgens bewoners moet gebeuren. Iets doen is de krachtigste brandstof om samen vooruit komen. Als buurtmaker of -werker doe je dat niet representatief, namens of voor een groep. En bedenk verder dat twee mensen samen al een groep vormen. Door te doen kunnen mensen zich opnieuw verbinden en de kracht van de gemeenschap ervaren en verder versterken. Er ontstaat een context waarbinnen de groep aan zelfvertrouwen en -bewustzijn wint en haar eigen collectieve en transformatieve kracht ontdekt.

7. Kijk samen vooruit

In het proces kán een moment komen dat je naar de toekomst wil kijken. Om vanuit het gegroeide zelfbewustzijn en de ervaren collectieve en transformatieve kracht te bedenken hoe het er over een aantal jaren uit zou kunnen zien. Groot en klein, rijp en groen. Praktisch, maar ook in termen van dromen en verlangens. Naar wat bewoners in de gewenste verandering zelf kunnen bewerkstellingen en waar ze ondersteuning wensen. De vragen die je in dat gesprek kunt stellen hebben wel een volgorde. Wat doen mijn buurtgenoten of bewoners al, waar zijn ze goed in? Wat kunnen en willen ze nog meer doen? Wat kunnen ze daarbij zelf doen als gemeenschap? Waar hebben ze hulp bij nodig, van buiten de buurt? En wat kunnen alleen instanties van buiten de buurt doen?

(uit het boek Altijd Nieuw Gedoe! Buurtmakers vanuit Asset Based Community Development op weg naar nieuwe democratie, Eelco Visser, 2021)